Gdy partner odchodzi
Strata partnera to jedno z najtrudniejszych doświadczeń w życiu. Gdy tworzyliście związek nieformalny, do emocjonalnego bólu dochodzi często paraliżujący strach o przyszłość. Prawa konkubiny po śmierci partnera są niestety ograniczone, a brak testamentu stawia Cię w niezwykle trudnej sytuacji prawnej. W tym kompletnym przewodniku przeprowadzę Cię krok po kroku przez najważniejsze kwestie i wyjaśnię, co możesz zrobić, gdy nastąpiła śmierć partnera w konkubinacie.
Prawo do pochówku – kto decyduje o ostatnim pożegnaniu?
Pierwszą bolesną kwestią jest organizacja pogrzebu. Wiele kobiet obawia się, że nie będzie miała w tej sprawie głosu. Prawo wskazuje, że o pochówku decyduje najbliższa rodzina, ale w tym samym kręgu uprawnionych jest również osoba, która dobrowolnie się do tego zobowiąże. Jako konkubina masz prawo zająć się organizacją pogrzebu.
Co w przypadku sporu z rodziną?
Rodzina zmarłego partnera nie może zablokować Twojej decyzji bez podania prawnej przyczyny. Ich sprzeciw "bo nie" jest niewystarczający, a więzy krwi nie dają im pierwszeństwa. Jeśli jednak dojdzie do ostrego sporu, formalnie rozstrzygnąć go może jedynie sąd. W praktyce, ze względu na czas i koszty, zdarza się to rzadko. Najczęściej, z szacunku do zmarłego, jedna ze stron ustępuje, by nie przedłużać bolesnej procedury.
Spadek po konkubencie – brutalna prawda o dziedziczeniu
To kluczowy i najtrudniejszy temat. Musisz wiedzieć, że jeśli Twój partner nie zostawił testamentu, to w świetle prawa jesteś traktowana jak osoba obca. Oznacza to, że dziedziczenie w konkubinacie z mocy ustawy nie istnieje. Nie nabywasz żadnego składnika jego majątku. Cały spadek po konkubencie trafia do jego spadkobierców ustawowych (dzieci, rodziców).
Co z mieszkaniem po śmierci partnera?
To pytanie zadaje sobie każda kobieta w tej sytuacji. Odpowiedź zależy od tego, kto był właścicielem nieruchomości.
Scenariusz 1: Mieszkanie było wyłączną własnością partnera. Zgodnie z prawem, masz 3 miesiące na dalsze zamieszkiwanie w lokalu. W tym okresie ochronnym spadkobiercy nie mogą Cię wyrzucić. To czas, który powinnaś przeznaczyć na znalezienie nowego mieszkania lub podjęcie próby negocjacji ze spadkobiercami w sprawie odkupienia od nich nieruchomości lub jej wynajmu.
Scenariusz 2: Mieszkanie było Waszą współwłasnością. Twój udział w nieruchomości jest bezpieczny. Natomiast udział należący do Twojego partnera wchodzi w skład spadku i nabywa go jego rodzina. W praktyce stajesz się współwłaścicielką mieszkania ze spadkobiercami partnera. Konieczne będzie wspólne ustalenie, co dalej z nieruchomością.
Co ze wspólnie zakupionym wyposażeniem?
Niestety, tu również pojawia się problem. Udział Twojego partnera we wszystkich wspólnie zakupionych rzeczach ruchomych (meble, sprzęt RTV/AGD, samochód) wchodzi w skład spadku. To często rodzi konflikty i trudne do rozstrzygnięcia spory o to, co było czyje i jak to podzielić.
Finansowe zabezpieczenie – ubezpieczenie i dyspozycja w banku
Brak testamentu w konkubinacie nie zawsze oznacza całkowity brak zabezpieczenia finansowego. Twój partner mógł zadbać o Ciebie w inny sposób. Koniecznie sprawdź:
Polisy na życie: Być może jesteś wskazana jako osoba uposażona w jego ubezpieczeniu na życie. Oznacza to, że świadczenie z polisy trafi bezpośrednio do Ciebie, z pominięciem postępowania spadkowego.
Dyspozycję na wypadek śmierci w banku: To polecenie, które pozwala wskazanej osobie wypłacić z konta zmarłego określoną kwotę.
Jakich dokumentów potrzebujesz, aby uzyskać pieniądze?
W banku: Musisz przedstawić akt zgonu partnera i swój dowód osobisty.
U ubezpieczyciela: Zazwyczaj wymagany jest akt zgonu, dowód osobisty oraz karta zgonu, która wskazuje jego przyczynę.
FAQ: Śmierć partnera w konkubinacie – najczęstsze pytania
P: Czy konkubina dziedziczy po partnerze, jeśli nie ma testamentu?
O: Nie. W świetle polskiego prawa konkubina nie należy do kręgu spadkobierców ustawowych. Bez testamentu nie dziedziczy niczego.
P: Ile mam czasu na wyprowadzkę z mieszkania, które należało do partnera?
O: Masz 3 miesiące od dnia śmierci partnera. W tym czasie spadkobiercy nie mogą Cię eksmitować.
P: Jak uzyskać akt zgonu partnera, skoro nie byliśmy małżeństwem?
O: Możesz uzyskać odpis aktu zgonu w USC, jeśli wykażesz tzw. interes prawny. Przykładem takiego interesu jest właśnie konieczność przedłożenia dokumentu ubezpieczycielowi, u którego jesteś osobą uposażoną.
P: Czy muszę spłacać długi zmarłego konkubenta?
O: Nie, o ile nie przyjęłaś spadku (co w przypadku braku testamentu nie jest możliwe) lub nie byłaś współkredytobiorcą czy poręczycielem. To bardzo ważna kwestia, którą należy dokładnie zweryfikować.
Podsumowanie: Śmierć partnera to czas, w którym potrzebujesz spokoju, a nie walki o swoje prawa i majątek. Niestety, prawa konkubiny po śmierci partnera są mocno ograniczone, a brak testamentu może prowadzić do utraty dorobku całego życia. Mam nadzieję, że to kompendium pomoże Ci zrozumieć Twoją sytuację. Jeśli czujesz się zagubiona w gąszczu przepisów i potrzebujesz profesjonalnego wsparcia, zapraszam do kontaktu.
