Dziecko w konkubinacie
Jak wygląda sytuacja prawna dziecka, które urodziło się z nieformalnego związku, jakim jest konkubinat?
Czy różni się ona od sytuacji dziecka urodzonego w małżeństwie?
Pochodzenie dziecka
Domniemywa się, że dziecko urodzone w trakcie trwania małżeństwa (albo w ciągu 300 dni od jego ustania lub unieważnienia) pochodzi od męża matki. W praktyce oznacza to tyle, że w akcie urodzenia dziecka automatycznie wpisywany jest jako ojciec mąż kobiety, która dziecko urodziła.
Nie ma analogicznego domniemania w przypadku dzieci, które urodziły się z nieformalnego związku osób żyjących bez ślubu. W takim przypadku zachodzi konieczność uregulowania kwestii związanych z pochodzeniem dziecka.
O ile ustalenie macierzyństwa jest oczywiste - matką jest kobieta, która dziecko urodziła, o tyle więcej formalności należy podjąć w przypadku ustalenia ojcostwa dziecka.
Rodzice dziecka pozostający w konkubinacie po jego urodzeniu w celu wprowadzenia do aktu urodzenia dziecka danych ojca powinni dokonać uznania ojcostwa dziecka.
Uznanie ojcostwa polega na złożeniu przez mężczyznę, od którego dziecko pochodzi oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest on ojcem dziecka. Równocześnie ze składanym oświadczeniem (lub w ciągu 3 miesięcy) matka dziecka musi potwierdzić, że ojcem dziecka jest mężczyzna, który takie oświadczenie składa.
Warto pamiętać, że rodzice-konkubenci mogą dokonać uznania ojcostwa jeszcze przed urodzeniem dziecka poczętego.
📢 Coraz częściej osoby przed orzeczeniem rozwodu rozpoczynają nowe związki, a ze związków tych rodzą się dzieci. Jeżeli znalazłaś_eś się w takiej sytuacji, to pamiętaj, że dziecko objęte jest domniemaniem prawnym, że pochodzi z małżeństwa, a więc że jego ojcem w świetle prawa jest mąż partnerki.
Aby uregulować kwestię pochodzenia dziecka powinieneś:
złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa męża partnerki,
po uzyskaniu prawomocnego rozstrzygnięcia o zaprzeczeniu ojcostwa męża partnerki dokonać uznania ojcostwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego
Nazwisko dziecka
Rodzice-konkubenci składając oświadczenie o uznaniu ojcostwa powinni jednocześnie wskazać, jakie nazwisko będzie nosiło ich wspólne dziecko.
Dziecko konkubentów może nosić nazwisko ojca albo nazwisko matki.
Rodzice mogą też zdecydować, że dziecko będzie miało podwójne nazwisko składające się z nazwisk rodziców. Nie mogą natomiast zmienić kolejności nazwisk i przy takim wyborze nazwisko dziecka utworzone będzie przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca.
Jeżeli z jakiś względów rodzice nie złożą oświadczenia co do nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Władza rodzicielska
Tak samo jak w przypadku dzieci z małżeństwa, dzieci pochodzące ze związków nieformalnych aż do uzyskania pełnoletności pozostają pod władzą rodzicielską, która przysługuje obojgu rodzicom.
Każdy z rodziców-konkubentów, w ramach posiadanej władzy rodzicielskiej, ma prawo i obowiązek wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz wychowywania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Każdy z rodziców może samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka reprezentować jego interesy (poza wyjątkami wskazanymi w ustawie).
Na wypadek rozstania się konkubentów, każde z nich zachowuje pełną władzę rodzicielską nad wspólnym dzieckiem. Dopóki rodzice są zgodni co do jej wykonywania oraz nie wymaga tego dobro dziecka, dopóty nie ma potrzeby ingerencji sądu opiekuńczego.
Jeżeli jednak byli konkubenci nie są w stanie porozumieć się co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może określić sposób jej wykonywania. Sąd może także ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców, pozostawiając drugiemu pełnią władzy rodzicielskiej. Wszystko zależy od tego jakie relacje panują między byłymi konkubentami, a przede wszystkim jak lepiej będzie dla dobra dziecka.
Kontakty z dzieckiem
Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz dziecko mają prawo do utrzymywania ze sobą kontaktów.
Prawo to oczywiście obowiązuje także w wówczas, gdy rodzice-konkubenci rozstaną się.
Wówczas, przy braku porozumienia między byłymi konkubentami gdzie dziecko ma mieć miejsce zamieszkania, jak również jak, gdzie i kiedy odbywać się mają kontakty, każdy z nich może wystąpić do sądu opiekuńczego o uregulowanie przez sąd tej kwestii.
Określając miejsce zamieszkania dziecka oraz kontakty sąd bierze przede wszystkim pod uwagę dobro dziecko, a także jego rozsądne życzenia co do tego z którym z rodziców dziecko chce na stałe mieszkać oraz jak często i w jakiej formie utrzymywać kontakty z drugim rodzicem.
Alimenty na rzecz dziecka
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka obowiązuje do czasu, gdy dziecko nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, niezależnie od tego, czy dziecko pochodzi z małżeństwa, czy ze związku konkubenckiego, czy rodzice prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe, czy też żyją w rozłączeniu.
Każdy z rodziców jest obowiązany według swoich sił i możliwości dostarczyć dziecku niezbędnych środków utrzymania tak, aby zapewnić dziecku odpowiednią sytuację bytową i prawidłowe warunki do życia, nauki i zabawy.
Rodzic-konkubent, który nie łoży na dziecko, uchyla się od ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Drugiemu rodzicowi przysługuje wówczas uprawnienie do wystąpienia w imieniu wspólnego małoletniego dziecka do sądu z pozwem o zasądzenie odpowiedniej sumy alimentów.
Z pozwem takim konkubent może wystąpić także, gdy konkubinat trwa, rodzice i dziecko mieszkają razem, ale jedno z nich nie przyczynia się do finansowego utrzymania dziecka.
Podsumowanie
Jak widać sytuacja prawna dziecka urodzonego z nieformalnego związku nie różni się wiele od sytuacji prawnej dziecka pochodzącego z małżeństwa. Rodzice, niezależnie od tego, czy są małżeństwem, czy też żyją w konkubinacie, są obowiązani do roztoczenia nad dzieckiem takiej pieczy, aby zapewnić mu najlepsze możliwe warunki do życia. Niewywiązywanie się z tych obowiązków daje możliwości skorzystania z ochrony prawnej, jaką prawo przewiduje zarówno dla dzieci małżeńskich jak i pozamałżeńskich.
