Dziedziczenie w konkubinacie
Dziedziczenie w konkubinacie
Na temat śmierci i tego co stanie się z naszym majątkiem rozmawiamy raczej niechętnie.
A szkoda, bo to też bardzo ważny aspekt, zwłaszcza w kontekście nieformalnego związku.
Jak już pewnie wiesz z poprzednich wpisów, konkubenci nie dziedziczą po sobie.
Wynika to z tego, że polskie przepisy nie wymieniają konkubentów (osób pozostających w stałym faktycznym pożyciu) wśród kręgu spadkobierców.
W konsekwencji, jeżeli nie zadbasz o tę kwestię za swojego życia, to Twój partner/partnerka po Twojej śmierci może pozostać bez niczego!
Prawo do mieszkania po śmierci partnera
Jakiś czas temu zgłosiła się do mnie na poradę prawną Pani Anna, która kilka tygodni wcześniej pochowała swojego wieloletniego partnera. Przed jego śmiercią przez prawie 20 lat mieszkali w jego mieszkaniu. Po pogrzebie do Pani Anny podeszła córka zmarłego partnera i zapytała się, co z mieszkaniem taty, że chciałaby jak najszybciej je sprzedać, bo mieszka za granicą i nie ma czasu zajmować się tym lokalem.
Porady udzielałam online i przyznam Ci się, że chwyciło mnie za serce, gdy zobaczyłam na ekranie minę Pani Anny, gdy dowiedziała się, że skoro nie została powołana do spadku po partnerze w drodze testamentu, to niestety, ale nie ma żadnych praw do mieszkania poza tym, że może w nim zamieszkiwać jeszcze przez dwa miesiące.
O uprawnieniu do zamieszkiwania w lokalu partnera/partnerki po ich śmierci pisałam więcej w tym wpisie.
Jest sposób, żeby zabezpieczyć interesy partnera/partnerki
Testament, czyli ostatnia wola spadkodawcy, za pomocą którego może uregulować co stanie się z całym jego majątkiem po śmierci.
Właśnie po to rozwiązanie powinni sięgnąć konkubenci, żeby zadbać o interesy partnera/partnerki i np. zapisać swoje mieszkanie, przekazać wszystkie swoje oszczędności lub inne wartościowe ruchomości partnerowi/partnerce.
To musisz wiedzieć przed sporządzeniem testamentu
Temat testamentu, jego formy, sporządzenia, ważności, wykonania jest długi i zawiły! Dlatego, poniżej garść najważniejszych informacji o testamencie:
Co do zasady spisz testament na papierze, podpisz go własnoręcznym podpisem i oznacz datę jego sporządzenia.
Jeżeli w testamencie zamierzasz zapisać mieszkanie lub dom partnerowi/partnerce, zwykła forma pisemna testamentu nie wystarczy - musisz skorzystać z pomocy notariusza i sporządzić taki testament w formie aktu notarialnego.
Poinformuj partnera/partnerkę oraz swoją rodzinę, że sporządził*ś testament i gdzie się znajduje (w domu w dokumentach, czy u notariusza - jakiego).
Jeżeli wprowadzasz zmiany do testamentu, to zadbaj o odwołanie wcześniejszych zapisów, aby nie było żadnych wątpliwości, jaka jest twoja ostateczna wola!
Poważnie zachorował*ś i istnieje obawa rychłej śmierci - możesz sporządzić testament ustny, tzn. powiedzieć w obecności co najmniej 3 osób swoją ostatnią wolę. Pamiętaj tylko, że do tych 3 wymaganych osób nie można zaliczyć osoby, która ma otrzymać spadek po Tobie.
Roszczenia rodziny
Załóżmy, że partner Pani Anny sporządził testament i mieszkanie (które jest jedynym składnikiem spadku) zapisał Pani Annie. W takiej sytuacji córce spadkodawcy, która w rzeczywistości nic nie otrzymała w spadku po ojcu, przysługuje wobec Pani Anny roszczenie o zapłatę zachowku, czyli takiego “wynagrodzenia” za brak dziedziczenia.
Ustawodawca wprowadził instytucję zachowku w celu ochrony ustawowych spadkobierców na wypadek, gdyby spadkodawca w taki sposób rozporządził swoim majątkiem, że ten uprawniony krąg najbliższych spadkobierców (dzieci, współmałżonek, rodzice) został pozbawiony dziedziczenia.
Istnieje sposób, żeby zabezpieczyć partnera/partnerkę przed takimi roszczeniami, ale nie zawsze znajdzie on zastosowanie i nie zawsze jest skuteczny.
Mowa tu o wydziedziczeniu, czyli pozbawieniu uprawnionych prawa do zachowku.
Nie zawsze będzie można z tego sposobu skorzystać, bo aby skutecznie wydziedziczyć spadkobiercę musi być spełniona i wykazana w testamencie jedna z przesłanek wydziedziczenia, do których ustawodawca zalicza:
działanie przez spadkobiercę wbrew woli spadkodawcy uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, np. nadużywanie alkoholu lub innych używek;
dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, np. nieinteresowanie się przez dzieci rodzicem, nieutrzymywanie kontaktów przez wiele lat.
Nie zawsze będzie to skuteczne, bo wydziedziczenie może być podważone przez wydziedziczonego spadkobiercę na drodze sądowej.
Podsumowanie
Jedyną opcją, żeby zabezpieczyć sytuację majątkowo-finansową swojego partnera/partnerki jest zatem sporządzenie testamentu. Bez tego Twój partner/partnerka po wielu latach wspólnego życia mogą zostać na lodzie, bez niczego. Chyba tego być nie chciał* dla swojej drugiej połówki, prawda?
