Prezenty po rozstaniu
Czy muszę oddać prezent od partnera po rozstaniu?
Rozstania niosą ze sobą nie tylko emocje, ale i wiele pytań dotyczących spraw majątkowych. Jednym z dylematów jest kwestia prezentów od byłego partnera. Z prawnego punktu widzenia, odpowiedź wcale nie jest jednoznaczna. W tym artykule wyjaśniam, kiedy masz prawo zachować prezent, a kiedy Twój były partner może zażądać jego zwrotu.
Czy darowiznę trzeba oddać?
Zgodnie z polskim prawem cywilnym, prezenty w relacjach osobistych traktowane są zazwyczaj jako darowizna. W praktyce oznacza to, że w momencie przekazania prezentu jego własność przechodzi na obdarowanego i co do zasady nie ma obowiązku jego zwrotu po zakończeniu relacji. Prezenty, takie jak biżuteria, telefon, komputer stają się własnością osoby, która je otrzymała.
Wyjątki od zasady pojawiają się jednak w sytuacjach, gdy wartość podarunku jest bardzo wysoka, a były partner uważa, że darowizna była związana z określonymi warunkami, np. w myśl o wspólnej przyszłości, która ostatecznie nie nastąpi. Jeśli relacja się kończy, a partner zamierza uzyskać zwrot darowanego prezentu z uwagi właśnie na zakończenie relacji, istnieje możliwość dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. W takim przypadku należy udowodnić, że intencją darczyńcy była darowizna uzależniona od spełnienia konkretnych oczekiwań.
Darowizna a użyczenie – kluczowe różnice
W prawie cywilnym wyróżnia się nie tylko darowiznę, ale i umowę użyczenia. Użyczenie to umowa, na mocy której jedna osoba przekazuje drugiej rzecz do bezpłatnego użytkowania przez określony czas. W przeciwieństwie do darowizny, umowa użyczenia nie przenosi własności przedmiotu – właścicielem pozostaje użyczający, a obdarowany jedynie korzysta z rzeczy.
Oczywistym jest, że na codzień nie zastanawiamy się na podstawie jakiego tytułu prawnego prezent jest nam darowany. Jest to bardzo płynna sytuacja, którą oceniamy już z perspektywy czasu po rozstaniu. Jak zatem rozróżnić darowiznę od użyczenia?
Przykłady różnic między darowizną a użyczeniem:
Telefon lub komputer przekazany do codziennego użytku: Jeśli partner podarował Ci telefon, który miałaś używać na co dzień, ale bez jasnej intencji, że stajesz się jego właścicielem, wówczas można próbować dowodzić, że jest to użyczenie. Partner może wtedy żądać zwrotu telefonu po zakończeniu związku.
Samochód przekazany „do dyspozycji”: Samochód jest częstym przedmiotem użyczenia w relacjach osobistych. Jeśli partner pozwalał Ci używać samochodu, ale z zastrzeżeniem, że jest jego właścicielem, wtedy po rozstaniu powinnaś oddać pojazd.
Biżuteria przekazana na ważne okazje: Jeśli partner podarował Ci biżuterię z okazji urodzin lub innego wydarzenia, jest to przykład darowizny, której nie trzeba zwracać po rozstaniu. Biżuteria przekazywana w charakterze osobistego podarunku rzadko jest traktowana jako użyczenie.
Konsekwencje nieoddania przedmiotu, który stanowi użyczenie
Jeśli były partner domaga się zwrotu rzeczy, a ta faktycznie stanowiła przedmiot użyczenia, ignorowanie żądania może mieć konsekwencje prawne.
Konsekwencje cywilne: Były partner może wytoczyć powództwo cywilne, żądając zwrotu rzeczy lub odszkodowania za jej nieuprawnione zatrzymanie. Sąd rozważy dowody obu stron – w tym faktury, dokumenty własności, zeznania znajomych lub rodziny – aby rozstrzygnąć, czy przedmiot był użyczony czy darowany.
Konsekwencje karne: W przypadku rzeczy o wysokiej wartości jej zatrzymanie może nawet prowadzić do oskarżenia o przywłaszczenie (art. 284 Kodeksu karnego), czyli przestępstwo, za które grozi kar grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do lat 3.
Jakie dowody mogą pomóc w rozstrzygnięciu sprawy?
Aby udowodnić, czy przedmiot jest darowizną, czy użyczeniem, warto zabezpieczyć dowody, które mogą wesprzeć Twoje stanowisko:
Dowód zakupu na Twoje nazwisko: Jeśli rzecz była kupiona przez Ciebie lub na Twoje nazwisko, w dość prosty i wiarygodny sposób dowiedziesz prawo własności.
Komunikacja między stronami: Warto zachować wiadomości, e-maile lub inne dowody, w których partner wyrażał zgodę na przekazanie rzeczy na stałe lub tylko na czas określony.
Zeznania świadków: Świadkowie, którzy byli obecni podczas przekazania rzeczy, mogą potwierdzić intencje darczyńcy lub użyczającego.
Co zrobić, gdy były partner domaga się zwrotu prezentu?
Jeśli jesteś pewna, że przedmiot był prezentem (darowizną), możesz powołać się na swoje prawo do zatrzymania darowizny. Jednak jeśli istnieje ryzyko, że przedmiot może zostać zakwalifikowany jako użyczony, warto rozważyć, czy nie oddać go dobrowolnie lub porozumieć się z byłym partnerem.
W razie wątpliwości konsultacja z prawnikiem pomoże Ci ocenić sytuację i zabezpieczyć Twoje interesy w zgodzie z przepisami prawa.
