Przestępstwa partnerów
Przestępstwa partnerów w związku
22 lutego to Międzynarodowy Dzień Ofiar Przestępstw i w ramach tego dnia corocznie Ministerstwo Sprawiedliwości RP organizuje Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem, który w 2024 roku przypada w dniach 19-23 lutego. W ramach tej akcji różne instytucje umożliwiają uzyskanie bezpłatnych porad prawnych i psychologicznych osobom pokrzywdzonym przestępstwem.
Przy okazji tego wydarzenia chciałabym poruszyć kwestię przestępstw najczęściej popełnianych w nieformalnych związkach. Jakie to przestępstwa, jakie zachowania należy kwalifikować jako konkretne przestępstwo, wreszcie gdzie szukać pomocy - zapraszam do lektury!
Przemoc
Zdecydowanie najczęściej partnerzy względem siebie dopuszczają się przemocy.
Przemoc może przybrać formę fizyczną lub psychiczną.
Przemoc fizyczna to różnego rodzaju zachowania, które doprowadzają do naruszenia nietykalności cielesnej partnera (uszkodzenia ciała) lub niosą za sobą takie ryzyko.
Zachowania, które należy zakwalifikować jako przemoc fizyczną to m.in.: szarpanie, kopanie, popychanie, obezwładnianie, duszenie, przytrzymywanie, policzkowanie, bicie otwartą ręką, pięścią, przedmiotami, rzucanie przedmiotami, przypalanie papierosem, topienie, polewanie substancjami żrącymi.
Z kolei przemoc psychiczna wymierzona jest w psychikę pokrzywdzonego. Są to zachowania powodujące naruszenie dobra osobistego w postaci godności człowieka, a do których należałoby zakwalifikować np.: wyzywanie, używanie wulgaryzmów,wyśmiewanie (osoby, opinii, poglądów, pochodzenia, religii), krytyka, stałe ocenianie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów innymi ludźmi, wymuszanie posłuszeństwa i podporządkowania, narzucanie swojego zdania, ograniczanie snu, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, szantażowanie.
Przemoc fizyczna i psychiczna stanowią przestępstwo znęcania się uregulowane w art. 207 Kodeksu karnego.
Art. 207 § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jak długo ma to trwać?
Bardzo często otrzymuję pytanie, ile musi być takich zachowań lub jak długo musi być stosowana przemoc przez partnera, żeby kwalifikować ją jako przestępstwo znęcania?
Nie znajdziesz w odpowiedzi w Kodeksie karnym, nie ma określonej liczby uderzeń czy obelg albo określonego przedziału czasowego, które determinują uznanie zachowań sprawcy jako znęcania.
Znęcanie to działania (lub zaniechania) podjęte umyśle w celu zadawania bólu fizycznego lub psychicznego, powtarzające się w czasie lub jednorazowe lecz o dużym stopniu intensywności i rozciągnięte w czasie.
Dlatego nie w każdym przypadku uderzenie w twarz będzie oznaczało dopuszczenie się przestępstwa znęcania. Ale jeżeli np. to uderzenie jest poprzedzone wielokrotnym ubliżaniem partnerowi, stałym ocenianiem i krytykowaniem, wówczas należałoby takie zachowanie kwalifikować jako znęcanie.
Przemoc seksualna
Szczególną odmianą przemocy fizycznej i psychicznej jest przemoc seksualna.
Przemoc seksualna to zmuszanie partnera do współżycia seksualnego bez lub wbrew jego woli. Do typowych przykładów tej odmiany przemocy należeć będą gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych. Ale przez przemoc seksualną rozumieć należy także zmuszanie do seksu z osobami trzecimi, sadyzm w pożyciu, wyśmiewanie wyglądu, ciała i krytyka zachowań seksualnych.
Przemoc ekonomiczna
W ramach przemocy psychicznej wyróżniamy także przemoc ekonomiczną.
Zachowaniami, które świadczą o tym, że mamy do czynienia z tą formą przemocy są np.:
zabieranie pieniędzy,
uniemożliwianie czy zabranianie podejmowania pracy zarobkowej,
zmuszanie do zaciągania pożyczek,
wyliczanie wydatków,
wydzielanie pieniędzy ,
zmuszanie do spłacania długów,
używanie rzeczy i pieniędzy bez pozwolenia,
sprzedawanie rzeczy bez pozwolenia.
Sprawca przemocy ekonomicznej dopuszcza się takich zachowań, aby uzależnić od siebie finansowo partnera, sprawować kontrolę i władzę nad kwestiami finansowymi w związku.
Gdzie szukać pomocy?
Niezależnie od tego, jakiej formy przemocy doświadcza pokrzywdzony, należy zareagować i sprzeciwić się takim zachowaniom!
Jeżeli jesteś ofiarą przemocy albo znasz kogoś, kto takiej pomocy potrzebuje, tutaj znajdziesz pomoc w kryzysie:
Policja - tel. 997 lub 112,
Niebieska Linia - tel. 800-12-00-02,
Centrum Wsparcia dla Osób w Stanie Kryzysu Psychicznego - tel. 800-70-22-22.
Przestępstwa po rozstaniu
Druga grupa przestępstw, które najczęściej mają miejsce w nieformalnych związkach, związana jest z etapem rozstania partnerów. Mowa tu o przestępstwie kradzieży i przywłaszczenia.
Jeżeli wpiszesz w wyszukiwarkę hasło kradzież, to pierwsze pojęcie, jakie się pojawia brzmi tak: Kradzież (art. 278 kk) – zabór cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia. I wszystko jasne! No chyba nie do końca, skoro mają to być dwa odrębne przestępstwa?
Kradzież a przywłaszczenie
Najlepiej różnicę między tymi dwoma przestępstwami zobrazować na przykładach.
Przykład kradzieży: Julia trzymała w swoim mieszkaniu, w przysłowiowej skarpecie, pieniądze - schowane na czarną godzinę oszczędności w kwocie 20.000 zł. W mieszkaniu Julii mieszkał razem z nią jej partner Robert, który nie wiedział o tym, że Julia trzyma w domu pieniądze (do czasu) i nie był przez nią upoważniony do korzystania z tych pieniędzy. Para zdecydowała się rozejść, Robert pakując swoje rzeczy znalazł “skarpetę”, a w niej gotówkę należącą do Julii. Julia po powrocie z domu ucieszyła się, że zniknął Robert i jego rzeczy, ale humor jej się zmienił, gdy odkryła, że razem z Robertem zniknęły jej pieniądze.
Przykład przywłaszczenia: Anna i Piotr są parą, która po zamieszkaniu razem postanowiła, że nawzajem upoważnia siebie w bankach do dostępu do swoich kont. Każde z nich miało dostęp do konta drugiego, posiadało kartę i mogło wypłacać z niego pieniądze. Jak to w życiu się zdarza, zaczęło się między nimi psuć. Ponieważ Piotr był w gorszej sytuacji finansowej (od ponad dwóch lat był bezrobotny, utrzymywała go Anna), nie chciał zgodzić się na zakończenie związku. Decyzje tę podjęła Anna. Zanim Anna zdążyła w banku cofnąć upoważnienia Piotra dostępu do jej konta, Piotr “wyczyścił” jej konto ze wszystkich środków.
Czy dostrzegasz już różnicę między tymi dwoma przestępstwami?
W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia z zaborem cudzej rzeczy. To co różni te dwa przestępstwa, to forma wejścia w posiadanie tej rzeczy. Przy kradzieży sprawca zdobywa rzecz wbrew woli właściciela. W przypadku przywłaszczenia sprawca jest uprawniony do korzystania z rzeczy (nierzadko jest w jej posiadaniu), ale po wezwaniu do jej wydania właścicielowi tego nie robi i zatrzymuje rzecz dla siebie.
Gdzie zgłosić przestępstwa?
Przestępstwo kradzieży lub przywłaszczenia należy niezwłocznie zgłosić organom ścigania (Policja lub prokurator). Spokojnie, nie musisz wskazywać dokładnego artykułu kodeksu, żeby wskazać, że popełniono przestępstwo - od tego są organy ścigania. Twoim zadaniem, jako osoby pokrzywdzonej, jest zgłoszenie samego faktu wystąpienia danego zdarzenia.
W jaki sposób? Przez złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa - na piśmie lub ustnie do protokołu.
W tego rodzaju czynach zabronionych dużą rolę odgrywa czas reakcji, ale też możliwości dowodowe wykazania wszystkich okoliczności niezbędnych do postawienia zarzutu.
W tej drugiej kwestii bardzo pomocna jest konsultacja z prawnikiem, który podpowie jakie dowody należałoby zabezpieczyć i przedstawić organom ścigania, aby ułatwić i przyspieszyć ich pracę.
Jeżeli spotkał Cię taki problem, to oczywiście zapraszam do kontaktu, chętnie pomogę Ci w jego rozwiązaniu!
